29 Haziran 2013 Cumartesi

ARONİA – RUS YABAN MERSİNİ

ARONİA – RUS YABAN MERSİNİ

Aronia melanocarpa (Michx.) Elliott, Kara Aronija
Chokeberry,

Aronia, Gülgiller (Rosaceae) familyasından, Maloidae alt familyasındandır. Aronia melanocarpa olan Kara Aronia’dan başka uygulamada önemi olmayan Kızıl Aronia (A. Arbutifolia) ile Mor Aronia (A. Prunifolia) da bilinmektedir.
Aronia, meyve ya da süs çiçeği çeşidi olarak yetiştirilmekte. Her toprak tipinde ve her yükseklikte yetişmektedir.
Toprağın buzlanmamasıyla vejetasyonun henüz başlamaması şartıyla sonbaharda, kış boyu ve ilkbaharın başında ekilir. Konteynerden çıkan bitkiler, vejetasyon döneminde de ekilebilir. Bu durumda suyla dolu çukurlara ekilir, büyümeye hemen devam etsin diye ekildikten sonra da sulanır.
Toprağın hazırlanması, temel işlemlerden, toprağın yüzey tabakasının düzlenmesiyle ufalanması için toprağı yaklaşık 30 cm derinliğe çift sürmekten, tapanlamaktan ya da çapalamaktan ibarettir. Ekimi, fidanın fidanlıktan çıkarılmasının ardından kısa zaman sonra yapmak en uygundur. Ekimden önce 500 – 600 kg/ha ya da 50 – 60 gr/çukur olmak üzere toprağın NPK 15:15:15 mineralli gübreleriye gübrelenmesi gerekli, sonra da kök sisteminin filizleriyle doğrudan temasa girmesin diye gübre toprakla karıştırılır. Bu şekilde mineral tuzlarının ağır konsantrelerinin oluşturabileceği toksik etkisi ve bitkilerin başta kuruması engellenir. Yanmış ahır gübresi 40 – 50 t/ha kullanılırsa NPK mineralli gübrelerinin miktarını yarı yarıya indirmek gerekmektedir.
Vejetasyon süresince yüzeyi NPK 8:16:24 ya da benzer gübrelerle senede 500kg/ha olmak üzere gübrelemek gereklidir. Aronia yavaş büyüdüğü için gübreyi, ekimin yapılacağı hatlarda kullanarak tasarrüf sağlanabilir.

Aronia’nın çiçeği bahçede tam bir süstür.



EkimVerim ve meyvenin kalitesi, en çok fidanın kalitesine, gübrelemeye, sulamaya ve yabani otun yok edilmesine bağlıdır. En iyi fidanlar doku kültüründen elde edilmektedir. Klon olan bitkilerin harika gelişmiş kök sistemleri ve tam eşitliği vardır. Bundan dolayı kolay tutar, büyümesi ve gelişmesii hızlı olur. Büyük arazilerde Aronia’yı 3 x 1,5 m aralıklı sıralarda ekmek gerekmektedir. Sıralar iple işaretlenir, her 1,5 metrede bir sopa dikilerek ekim yeri işaretlenir. Sıraların Kuzey – Güney yönünde yerleştirilmesi iyi olur. Toprak iyice ufalandıysa ve iyi derecede nemliyse ekim hızlı yapılır. Çapı 30 cm, derinliği 20 cm civarında olan çukurlar çapayla da kazılabilir.
Ekimden sonra kök sisteminin üstüne sürülen toprağı ayakla bastırmak lazım. Fakat kök boynundan çıkan, çalının (fundanın) oluşmaya başladığı filizler olan yan dallarına zarar verilmesini önlemek için bunu dikkatlice yapmak gerekmektedir. Çalının, 3 metrelik çapında 2,5 m uzunluğunda 30 kadar filizi olabilir. Maksimum gelişimine ve tam verimine, bitki başına 5 – 10 kg meyve verdiği hayatının ancak onuncu senesinde ulaşmaktadır. Dayanak gerekmemektedir.
Fidanın bakımı, yabani otun düzenli yok edilmesiyle sulamaktan ibarettir. Aronia çalısı büyüyene kadar sıraların arasındaki boşluklar, sebzelerin yetiştirilmesi için kullanılabilir. Organik üretim isteniyorsa klasik pestisitler kullanılamaz. Bu durumda beyaz yoncayı ekmek gerekmektedir. Beyaz yonca, yabani otların çıkmasını önlemektedir.
İkinci veya üçüncü senesinde meyve vermeye başlamaktadır.





Hasat Aronia yavaş uzar. Bitkinin taşkınlığına bağlı olarak hayatının ikinci veya üçüncü senesinde meyve vermeye başlar. İyi bakım, bitkinin büyümesini hızlandırır, ikinci senede, yani ekimden sonraki senede verimini sağlar. Her sene meyve verir. Alternatifi yoktur. Sulama, iyi verim ve kalite sağlar. Nisanda çiçek açar. Olgunlaşma ağustosta başlayıp bir ay kadar devam eder. Hasat için hiçbir zaman geç değildir. Olmuş meyveler çürümez, kurtlanma olmaz, kopması ise zor olur. Meyvenin çoğu kuruyup ağacın üstünde uzun süre, yaz orta sıcaksa sonbaharla kış boyu kalır. Geçmiş senenin kuru meyvesi hala ağaçtayken ilkbaharda yapraklanma olabilir. Püskürtmeye gerek yoktur. Hastalıklara ve haşaratlara dayanıklıdır. Organik ve bio-ekolojik üretim için idealdir. Ağır metallerle zehirli gazları almaz. Kül atık havuzlarında, atık havuzlarında, örtülmüş çöplüklerde ve sulu arazilerde yetişebilir, fakat doğal verimli ve güneşli arazilerde en iyi yetişmektedir.
Olgunlaşma ağustosta başlar. Meyvenin kitlesi 0,6 – 1 gramdır. Bir kiloda 1000 – 1600 arasında meyve vardır.
Başka şekilde kullanılmadıysa meyveler çay ve komposto için saklanabilir. Tıbbi ve besin değeri %100 saklıdır. Aronia, gıdadan ziyade ilaçtır.
Organik ya da bio-ekolojik üretime tabi olabilmeleri için bitkilerin bakımı, herbisit, fungisit ve insektisit gibi kimyasal ürünsüz yapılmakta. Bu şekilde organik üretim mevzuatının tüm şartları yerine getirilir.

Verimli toprakta Aronia, dokuz sene içinde yüzde doksanının 1 milimetreden ince olmak üzere 700 metreden uzun filizlerden oluşan kök sistemini elden edebilmekte. Kök, ağaç tacının alanında, 1,5 metreye kadarki derinlikte bulunmakta. Bunun sayesinde Aronia, büyük miktarda su ve yiyecek toplayabilmektedir. Yüksek verimler için ideal nem değeri, tarla kapasitesinin % 75’idir, yani toprağın bu kadar gözeneğinin suyla, geri kalanının da havayla dolu olması gerekmekte.

Aronia’nın besin ve tıbbi değeriAronia’nın meyvesi besin ve tıbbi maddelerle doludur. Yüzde 25’ten % 30’a kadar kuru madde, en çok sakkaritler, % 6,2’den % 10,8’e kadar şeker, %3,0’dan % 3, 1’e kadar selüloz, %0,63’ten % 0,75’e kadar pektin, % 0,7’den %1,3’e kadar organik asitler ve antosiyanin (600 – 2300 mg%) içermektedir. İçlerinde demir, kalsiyum, bakar, iyot, bor, molibden, mangan, potasyum ve kobalt, sonra C, P, PP, B6, B2, E vitaminleriyle A provitamini gibi makro ve mikro elementlerin hazinesi bulunmaktadır (% 1,55). Kara Aronia’nın olmuş meyvelerinin içinde bulunan tüm maddelerden en önemlisi, boyar madde olan antosiyanindir. Taze meyvenin 100 gramında 664mg proantosiyanidin varken 1480 mg antosiyanin bulunmuştur. Bu maddeler, en çok miktarda meyvenin kabuğunda ve kabuğunun tam altında bulunmaktadır. Bu şekilde bitki, meyvenin içeriği, eti ve çekirdeğini UV radyasyondan korumaktadır. Meyvenin rengi ve parlaklığı, kuşları ve diğer hayvanları kendisiyle beslenmeye, haliyle tozlaşmayla türünün yayılmasına çekmektedir. Antosiyaninin zenginliği açısından ikinci sırada yaklaşık 320 mg% ile siyah ahududunun meyveleri yer almaktadır. Siyah Frenk üzümünün meyvesinin 100 gramında 250mg, böğürtleninkinde 205 mg antosiyaninin vardır. Bu içeriğiyle Aronia hem gıda hem de kolon karsinomu, aktif olmayan karaciğer, kardiyovasküler hastalıklar, kronik iltihaplar, apse dahil gastro problemi ve göz iltihabı (uveitis) gibi hastalıkları önleyen ilaçtır.

Yapraklar, sonbaharda toplanıp kurutularak çay için saklanabilir.
Bağışıklık sistemi güçlendirdiği için iyi gıda, çocuklar, sporcular ve tedavi görenler için iyi ilaçtır. Yaşlanma sürecini yavaşlatır ve antiseptik etkisi vardır. Antioksidanların, kanser, kalp hastalıkları, Parkinson hastalığı, bronşit gibi tüm kronik hastalıkları iyileştirmesi mümkündür. Fitositler ya da bitkisel antibiyotik isimlerinin altında bulunan, böcekler, mantar, bakteri ve virüslerden korunması için Aronia’nın ürettiği tüm maddeleri insanlar vücudunun içine alıp doğanın faydalarını kullanmaktadır.
Beslenmede ve tıpta Aronia en çok soğuk ezilmiş meyve suyu ya da şurup olarak kullanılmaktadır. Taze, zarar görmemiş meyvenin bir kilosundan cam ambalajda pastörize yöntemiyle muhafaza edilen 500 – 600ml koyu, siyaha yakın renkli, yoğun bir meyve suyu elde edilir. Bu meyve suyu, suyun, çayın ya da elma veya ayva suyu gibi başka meyve sularının içinde sulandırılarak kullanılır. Meyve suyunun 100 gramında P (bioflavonoid) vitamininin miktarı en az 150 mg’dır. Enerji değeri en fazla 63 kcal’dir. Ham meyve suyunun, günde 3 defa ellişer mililitre ya da yarım ayran bardağı olmak üzere diğer ilaçlar gibi dikkatlice kullanılması gerekmektedir.

Meyvenin kullanılışı Olmuş meyveler taze yenilebilir. İnsanların P vitamininin ve Aronia’nın içerdiği diğer besin maddelerinin günlük ihtiyacını yerine getirmek için günde yaklaşık 30 meyve alması yeterlidir. Aronia’nın taze meyveleri, hasattan sonra 15 – 20 güne kadar küçük kasalarda ya da plastik kutularda süper marketlerde de bulundurulabilir. Bu şekilde ilgilenen tüm tüketicilerine ulaşabilir. Meyvenin buzdolabında muhafazası, aynen elmalardaki gibi, + 2 C 0 ince tabakalardadır. 85 – 95 C 0 derecede (92 C 0) 15 dakika pastörize edilmiş soğuk sıkılmış meyve suyu, Aronia’dan elde edilen en önemli üründür. Kullanım süresi en fazla 2 senedir. Bioflavonoid (P vitamini) içerir, enerji değeri ise 100 ml’de 63 kcal’dir.
Günde ellişer mililitre olmak üzere 3 defa kullanılmaktadır. Karaciğer hastalıklarıyla sindirim ve idrar sistemlerinin diğer organlarının en ağır hastalıklarının önleyicisi olarak iyidir. Aroniya meyve suyu, doğada en güçlü antioksidan maddedir. Meyvesinin 100 gramında mikromollarda gösterilmiş 16100 ORAC (Oxygen Radical Absorbence Capacity) birimi içermektedir. Sağlıklı insanların, sabahları mesela kahvaltıdan 2 saat önce 1 bardak Prolom suyunda sulandırılmış 30 – 50 ml meyve suyu içmeleri gerekmektedir. Böylece uzun ve sağlıklı bir hayat sağlanmaktadır.

İnsanların metabolizmalarında serbest radikallerin zararlı etkisinin önlenmesiyle Aronia uzun ve sağlıklı bir hayat sağlamaktadır. Aronia’nın meyvesinin kullanıldığı diğer şekilleri: marmelat, reçel, jöle, meyveli ayran, komposto, elma, portakal ve diğer meyve sularının kokteylleri, şarap ve rakılar.

Aronia ile ilgili daha çok detay öğrenmek için www: aronija.co.rs ve www.aronia.co.rs sitelerimizi ziyaret ediniz.

Ayrıca bu bitki ile ilgili her türlü soru,görüş ve taleplerinizi sitemizin yorumlar köşesinden veya info@ziraatportali.com email adresinden bizlere ulaşarak alabilirsiniz...

Kaynak: Ziraatportali.com